Catro premios Goya atesoura a produtora e directora Chelo Loureiro (Ferrol, 1958) tralo último éxito na gran cerimonia do cinema español coa curta “To Bird or Not To Bird”, unha estatuíña que a consolida como unha das grandes referencias da animación, á que chegou hai xa dúas décadas.

Acostúmase unha aos premios?
Sempre digo o mesmo: para min, a palabra é sorpresa. Eu non veño do mundo do cinema, cheguei a este mundo, como a outros anteriormente, de casualidade, e simplemente trato de facer as cousas o mellor posible, pero sabendo que para facelas ben sempre se necesitan máis cartos e moito talento: o talento por metro cadrado é o mesmo en todo o mundo, simplemente hai que detectalo. Os traballos que fago son moi lentos, xa levo vinte anos no cinema, e agora comezan a saír, un tras doutro,  o que veño arrastrando desde hai tempo. O feito de que os compañeiros os valoren é unha sopresa súper agradable. Neste mundo están implicados moitos profesionais –nas miñas pelis, arredor de 200– e do que se trata é de saber quen pode facelo e, sobre todo, quen pode facer grupo porque pode pasar como nun equipo de fútbol: ser todos estrelas pero despois incapaces de xogar en equipo. Se algunha habilidade teño é ser capaz de facer grupos que funcionen.

Pero ademais de talento ten que haber máis para que a crítica e sobre todo público acollan tan ben as películas...
O cine son historias e logo elixes a técnica. A min chéganme proxectos e moitas veces digo: pero por que queres facer animación se podes facelo con actores? Porque non se pode mellorar un traballo actoral con debuxos animados, logo teñen que ter algunha característica que faga que esa película deba ser feita con técnicas de animación. Pero o fundamental son as historias e estas teñen que ser universais, aínda sendo locais, é dicir, que se poidan repetir nunha aldea de Moeche e tamén nunha de Polonia ou de Estados Unidos. Contidos universais desde o noso, porque eu traballo con xente de aquí, contamos as cousas dunha maneira moi nosa que lle dá tamén esa personalidade. A clave é buscar historias que poidan interesar en calquera parte. Basile dicía unha vez: “Todo el cine es lo mismo: un hombre, una mujer y un problema” (ri).

Pódese sintetizar así...

Podemos reducilo a iso, pero o diferencial é a maneira de contalas. Cantas historias de amor, cantas cancións de amor e cantas nos quedan gravadas?

O cine ten que ter  un trasfondo social, unha mensaxe, ou pode ser simplemente entretemento?
Esa é a primeira premisa: o cine é entretemento. Non nos enganemos: teño que entreter e sempre busco que teña unha vis cómica, un tono humorístico que é algo que nos acompaña aos galegos... Pero si, no meu caso eu trato de que sempre subxaza unha crítica social, unha reivindicación. Para min é prioritario.

Cando chegou ao cinema, hai vinte anos, esperaba atopar un sector desa complexidade?
Hai moitos anos fixera unha diplomatura de cine e vídeo, algo moi sinxelo, na etapa do VHS. Este é un mundo no que tes que estar reciclándote ano tras ano porque a tecnoloxía é un factor clave. Cando eu empecei aínda se estaban a filmar películas en 35 milímetros. Agora xa non as fai ninguén. Todos eses profesionais tamén tiveron que reciclarse. No cine hai artistas e técnicos; no caso da animación, sempre falo de que todos son artistas porque, aínda que sexan técnicos, ten que haber unha compoñente artística. E eu aí é onde o noto: non é igual un animador que procede do mundo tecnolóxico e sabe manexar ferramentas que un tipo de Belas Artes que sabe manexar ferramentas. A diferenza é grande. Hai moitísimas profesións dentro do cine e tamén moitos procesos, e precisamente por iso tamén fago curtas. Unha curta de imaxe real pódese rodar nunha fin de semana cun director, un director de foto e un sonidista, un equipo mínimo, co que podes facer unha curta a un custo moi económico. Nada que ver con animación, pois para min unha curta son dous anos, o mesmo que lles leva unha peli de imaxe real. Unha curta non baixa de 100.000 euros e non é doado adoptar financiamento, por iso a figura do produtor é importante para iso e tamén para experimentar e, se funcionan, podes introducilas nas longametraxes.

A animación deixou de ser un subxénero? Parece que vai gañando terreo...
Iso é por unha razón: porque de súpeto Trueba e Pablo Vergel fan animación e iso ponnos no foco; se non o fixeran, seguiriamos sendo un subxénero. O gran problema da animación é que non temos a “beautiful people”, non temos “celebrities”, e, ao non telas, non estás no foco. Claro que no momento en que entran Guillermo del Toro ou Campanella van dando visibilidade, pero é complicado e custoso. A animación non é un xénero, son técnicas que che permiten facer todo tipo de xéneros. “Unicorn Wars” se cadra foi a primeira que rachou con esa imaxe.

Cal é o papel da muller na industria do cine actualmente?
O traballo que fixemos desde CIMA a nivel estatal –e que se está copiando no resto de Europa e mesmo en Sudamérica– foi implantar medidas para fomentar a igualdade ao ver que non chegabamos ao 20% de mulleres, nalgúns casos, como composición musical, nin ao 1%; en dirección, ao 7%. Pouco a pouco fóronse dando pasos. Facemos mellor cine? Non, é unha mirada diferente e entón é máis fresca porque empezan a verse outro tipo de historias. O que si é certo é que as mulleres sabemos o que custa e aos premios chegan sempre proxectos moi maduros.  

Esa imaxe da cultura subvencionada segue nos discursos políticos? 
Nas redes sociais sempre escriben, lamentablemente, quen están dispostos a facer ruído. Nunca falo de subvencións, senón de incentivos, e hainos porque son necesarios para o mundo da cultura, o mundo agrario, o sector enerxético...

Para todos os sectores...
Hai moita ignorancia nese aspecto. Eu xa non fago caso: pensar iso en España, co pouquísimo que se adica... En Francia destinan dez veces máis! E esa crítica faina xente que non sae de España porque se vas por aí fóra o cinema español é coñecido e recoñecido. Faise un cine moi variado.