Neste “Basilio de Brito ha vuelto a Lisboa”, o seu quinto poemario en castelán, Vicente Araguas conta e cóntase, e faino regresando e tamén homeaxeando a un dos seus escritores de referencia, Eça de Queirós.

Trala novela “Través do trebón”, volve ao eido da poesía con “Basilio de Brito ha vuelto a Lisboa”. É o xénero no que se sente máis cómodo?

En todos e en ningún. Desfruto con eles mais, ao tempo que o tempo pasa, son cada vez máis consciente de que ando a apañar os trens derradeiros. Eis esa certa loita entre querer e poder e o desasosego conseguinte. Así e todo, volvamos ao “Eclesiastés”, hai un tempo para todo. Para contar, narrativa, e contarte, a poesía. Pero en “Basilio de Brito ha vuelto a Lisboa” hai de todo, de maneira que desta volta din conxugado esas dúas paixóns. Escribir é, para min, paixón e compulsión. Non sabería, tampouco querería, vivir sen este trance que sinto decotío.

O libro é unha homenaxe a Eça de Queirós. Está concibido como unha continuación/reinterpretación moderna daquel “O primo Basilio”?

Amo esta novela, con “Madame Bovary”, “Anna Karenina” e “La Regenta”, unha das patas da táboa central da novela de adulterio feminino (pleonasmo) decimonónico. Nelas por primeira vez a muller fai o que lle peta co seu fado. Mais todas elas acaban mal, a sociedade aínda non estaba preparada para tanta ousadía. Dúas suicidas, outra, Anita Ozores, morte civil, e a Luisa, de Eça, finada nova aínda. Daquela eu quixen reconstruír a historia dela. Salvándoa través dun divorcio. A traballar agora na sección de calzado, hai moito fetichismo na novela, de “El Corte Inglés” lisboeta. Basilio volve a Lisboa procurala sen éxito. Eu, no eu lírico, fago o propio, agardo que con algún froito.

Que papel xoga a literatura de Eça de Queirós na súa traxectoria?

Moita. Como lector, como persoa namorada dese Portugal, tan noso e lonxano. Eça, de ser inglés, francés ou norteamericano hoxe sería coñecido no mundo enteiro. Rosalía de Castro, tamén, por certo. Amo a Portugal e, non sei se en xusta correspondencia, este libro está sendo traducido xa ao portugués por Viale Moutinho. Se cadra Portugal é o seu ámbito propio, non sei.

Miramos pouco para o país veciño, para a súa literatura?

Moi, moi pouco. Quitando a Saramago, e iso porque vivía en Lanzarote e estaba casado con española, os autores lusos actuais son pouco coñecidos aquí. En Galicia, máis, por razóns obvias. Un exemplo: veño de editar (no senso saxón, a editora, Vaso Roto) un libro chamado “Sombras de porcelana brava” con dazasate poetas lusas. A edición, fermosísima. As poetas, espléndidas. Silencio na sala. En fin.

O libro afonda nas paixóns humanas, se cadra o motor de toda creación artística. Cre que a poesía perdeu terreo na manifestación popular/pública destas paixóns?

Supoño que se refire a esta poesía, hoxe tan de moda, na que impera a iloxicidade. Poesía deshumanizada, fría como un coito conxugal rutinario. Ha ciar, supoño, para volver á quentura que vén de Esquío, deixe que me poña de Neda, a –digamos– Fernán Vello ou Medos Romero, pasando por Rosalía de Castro: e cito desde a miña parcialidade máis manifesta por unha poesía, a nosa.

Considera que está no seu mellor momento creativo?

Eu diría que si. Mais, se me permite, direille que o mellor está por vir aínda. Mágoa que a “maladetta” pandemia non deixase rolar ben esa novela recente, “Través do trebón”, que tendo moi boas críticas e recepción lectora aínda non se deu presentado en Ferrol, o seu lugar natural, o seu berce.

Comparte o criterio da Academia de non prorrogar a homenaxe a Carvalho a este 2021?

É un escándalo, un feito tan ruín cal fora o ninguneo de dúas décadas á figura dun dos autores galegos máis importantes de todos os tempos. Ollo: Xela Arias é unha moi boa poeta e tiven o gusto de coñecela e tratala. Tamén de ser dos primeiros que vira en “Denuncia do equilibrio”, o seu debú, unha poeta fortísima. Mais unha cousa non quita a outra. Por certo: a chea de libros ao redor súa que o ano (semifrustrado) Carvalho Calero promovera demostra a razón que tiñamos quen loitabamos porque ese Día das Letras chegase.