Los murciélagos han sido tradicionalmente unos animales bastante desconocidos para gran parte de la ciudadanía –pese a que en Galicia existen 25 especies diferentes– y el trabajo de asociaciones como Morcegos de Galicia ayuda a grandes y pequeños a entender las características y particularidades de estos quirópteros. La entidad impulsa estos días –las jornadas comenzaron el pasado día 27 en As Pontes, continuaron ayer en Ortigueira y proseguirán este jueves en Moeche– “Noites de Morcegos”, una propuesta nocturna en la que los asistentes podrán escuchar –con detectores de ultrasonidos– y, si hay suerte, observar a estos mamíferos.
“Normalmente facemos unha pequena charla introductoria sobre a bioloxía dos morcegos, comentando algunhas das particularidades que teñen, como a cría ou a súa lonxevidade”, explica Manuel Arzúa, miembro de la entidad, que alude a que el desconocimiento parte, fundamentalmente, del hecho de ser animales nocturnos. “Son difíciles de detectar. Poden estar moi preto pero a xente non repara neles. Eles están afeitos a usar un espazo todas as noites e se hai persoas, moitas veces van curiosear”, añade Arzúa.
Desde la entidad indican que este tipo de actividades cuentan con gran acogida de público en general. “Hai de todo. Aos nenos gústalles moito, incluso os máis pequenos inventan que viron morcegos e os pais preguntan que onde”, comenta entre risas, añadiendo que “tamén a xente maior ten moita curiosidade. Incluso os propios biólogos nos din que na facultade non estudaron moito sobre os morcegos”.
La Asociación remarca el “servicio ecosistémico” que proporcionan estos animales en el medioambiente. “Son importantes, sobre todo os que temos aquí, porque son insectívoros. Poden chegar a controlar posibles pragas agrícolas ou forestais. Incluso acabar con algúns insectos que poden ser vectores de enfermidades”, explica Manuel Arzúa.
En Galicia no existe ninguna especie de murciélago catalogada como en peligro de extinción. Pese a ello, “hai once especies que se atopan no Catálogo de especies vulnerables de Galicia e todas se atopan en diferentes inventarios de protección a nivel europeo”.
Por este motivo, el integrante de la entidad indica los pasos a seguir si alguna vez se encuentra a un ejemplar herido. “O ideal sería deixalo se está nun sitio seguro, pero normalmente ímolo atopar no chan, onde é moi fácil pisalo ou que outro animal acabe con el. É moi importante non tocalos. Se temos guantes o mellor é usalos e, se non, empregar por exemplo un recolledor e unha caixa e deixalo nun lugar alto, para que, se por exemplo é unha cría, que a nai saiba onde está e evitar depredadores”.
Desde Morcegos de Galicia indican que en las comarcas de Ferrol, Eume y Ortegal hay presencia de varias especies “abondosas en comparación con outros lugares de Galicia ou inclusive con outros países. Nesta zona temos moitos de ferradura, tanto o grande como o pequeno, sobre todo pola área do Ortegal”, comenta Arzúa. “Un membro do noso grupo fixo unha tese sobre a xenética sobre esta especie, con datos moi interesantes que nos indicaron que tiñamos moita diversidade”.
La entidad mantiene un convenio de colaboración con la compañía eléctrica Endesa para el estudio de quirópteros. “Este acordo recolle varias partes. A primeira delas corresponde á cesión dunhas casetas que se ían demoler e que nos consultaron se tería algún sentido empregalas como refuxio para morcegos. Indicámoslles algunhas posibles adaptación para favorecer que estes animais entren e que a estrutura permaneza pechada para evitar vandalismo. Algunhas xa están preparadas e contamos que para os vindeiros anos podamos atopar alí colonias”.
La cooperación entre ambas partes implica también actividades divulgativas como las “Noites de Morcegos” que se llevan a cabo en estas jornadas. “Este fin de semana temos tamén un campamento nunha fraga das Pontes, na que a meirande parte é de Endesa. Alí colocamos unhas caixas refuxio para estudalos. É un método máis fácil que ir tentar capturalos. Tamén facemos un estudo acústico nesa zona, cuns aparatos que gravan aos morcegos que pasan pola zona para despois analizar as gravacións e identificar ás especies”.
Aquellas personas que estén interesadas en participar en alguna de las actividades que desarrolla Morcegos de Galicia pueden ponerse en contacto con la entidad por medio del correo electrónico info@morcegosdegalicia.org.