Vender, cando menos, 80.000 exemplares dun libro –“A nosa cinza”– está ao alcance de moi poucos e, ademais,  é un logro que en si mesmo xa xustifica toda unha traxectoria literaria que, no caso de Xavier Alcalá, segue subindo chanzos con “A capital do mundo” (Galaxia) que se presenta mañá, ás 19.00 horas, na Central Librera de Dolores. É a primeira parte dunha triloxía que volve sobre Cuba.

Que supón este libro na súa carreira literaria? 
“Habana Flash” foi un libro de viaxes novelado que tivo un impacto  moi forte. O autor, que fala en primeira persoa, é alguén parecido a min, pero a realidade que se conta nel é estritamente o que se viu alí. Enfadou moitísimo ao sistema cubano, ao punto de que fun advertido de non volver nunca máis alí. Despois contactei cunha señora, Juana Maseda, unha activísima participante na revolución que me permitiu dar o seu nome e que me contou a súa historia na revolución. Diso escribín “Verde oliva”, que, curiosamente, lle pareceu moi ben ao sistema cubano e mesmo chegaron a comentar nas alturas que todo iso era verdade pero que desas cousas non se fala... Porque nel fálase dunha revolucionaria disposta a tirar a Batista pero que ao final viu no que se converteu o castrismo e rebélase contra el. “A capital do mundo” é a primeira parte dunha triloxía que empalma directamente co anterior porque a persoa que me deu os datos  –e que non quere aparecer de ningunha maneira– tivo que convivir necesariamente con Juana Maseda. Cando eu contactei con ela, Juana xa morrera, pero tería sido unha marabilla xuntar dúas galegas que viviron dunha maneira especial a revolución e a posrevolución, pois a persoa innominada da que fala na entrada do libro tivo unha relación inmediata e profunda coa familia Castro e viviu o absoluto desastre que supuxo o comunismo en Cuba, o desabastecemento, a fame, a miseria...

O peso da emigración como tema é moi forte... 
Si, porque ao mesmo tempo estamos ante outra historia da emigración que é parecida á triloxía evanxélica en certo aspecto porque naquela se contaba a emigración por represión relixiosa da que nunca se falara; neste caso fálase dunha historia de emigración que xorde porque na España dos anos 50 non había lei de divorcio e estas dúas mulleres, a protagonista e mais a nai, que vivía en situación adúltera aquí por ese motivo, víronse obrigadas a emigrar para que a sociedade do nacionalcatolicismo non se lles botase enriba. A protagonista sempre tivo a intención de ir a Nova York porque ela, sendo filla de cubana, pensaba que desde La Habana a Nova York podía saltar facilmente cando os españois tiñan cupo de entrada en Estados Unidos e os cubanos non. 

Galicia é un país desangrado por culpa da incapacidade de autogoberno e de conciencia propia
 

Pero aí entra en xogo o amor... 
Exacto. Polo medio cruzouse o amor: ela quedou na Habana e aí se complicou a vida e por iso viviu todo o que viviu cos “mayimbes”, que son os castristas trunfantes. Chamábanlles “mayimbes” porque esa palabra, en taíno, quere dicir “xefe” e ela, sendo contraria, conviviu con eles. A xente pode quererse aínda sendo inimiga ou contraria desde o punto de vista sociopolítico.

Cuba, como contexto e protagonista das súas novelas, como materia narrativa, lévaa tratando moito tempo. Mudou a súa opinión co paso dos anos?
En absoluto. A miña obra estase a estruturar en tres partes: “España prohibida”, “Arxentina inmensa” e “A Cuba inédita”. Esta estará conformada por cinco libros e trata do que eu vin e coñezo. A zona de Ferrolterra, o norte de Galicia, está chea de casas de indianos e, polo tanto, Cuba forma parte das nosas vidas. O seu peso na historia de Galicia é enorme, pero tamén é enorme o peso de Galicia en Cuba. Non se me pode sacar da cabeza o feito de que cando os castristas confiscaron o Centro Galego de La Habana, que é o principal edificio da capital, había 65.000 socios, pero ollo!, socios eran só os cabezas de familia e daquela as familias eran moi grandes, cunha media de cinco persoas. Cantos galegos había nese momento na Habana? Confiscárono e só iso sería dabondo para negarlles o saúdo a ningún mayimbe. É unha ofensa imperdoable para Galicia.

Que representa a emigración para Galicia? 
Unha sangría histórica, inmensa. Hoxe tamén pasa: o gran problema de Galicia é a emigración brutal de cerebros. Comprobeino cando estiven 11 anos en Bruxelas e tamén en min mesmo porque teño tres fillos: un deles vive en Alemaña e outra en Inglaterra. Este é o grandísimo drama. Galicia é un país desangrado por culpa da incapacidade de autogoberno e de conciencia de país.

Sae agora “A capital do mundo”, ao que seguirán outras dúas entregas, e ten en mente un traballo sobre Andrés do Barro. Cre que está vostede nun momento especialmente creativo? 
Son un pensionista non xubilado. Agora teño moito máis tempo porque non teño un traballo de ir á oficina todos os días. Teño que rematar esta triloxía e logo vou escribir unha novela que sería a continuación de “A nosa cinza”, de cando o rapaz sae da súa casa ao acabar o bacharelato ata que acaba a carreira e xa está traballando. Aí vou contar a historia das nosas vidas no mundo universitario, fundamentalmente madrileño, e van aparecer (noveladamente) non só do Barro, senón tamén Araguas e Rubia. Aqueles anos foron os do movemento da nova canción galega.

Que sente ao ser o autor dun dos libros en galego máis vendidos, “A nosa cinza”? 
O outro día preguntáronme pola miña traxectoria, polo que fixen... E eu díxenlle: eu xa sei que cando morra o único que vai quedar de min vai ser “A nosa cinza” e a letra de “Teño saudade”.

Que non é pouco...
Non é, non. A xenialidade de do Barro era brutal; de feito, tardou así como un cuarto de hora en facer a música do poemiña que lle levei (“Teño saudade”). Este señor conseguiu facer cantar a toda España unha letriña miña de rapaz –19 anos–. A ningún poeta lle cantou tanta xente uns versos que aprenderon de memoria.