A comezos do pasado mes de xuño, Vicente Araguas enviábame por WhatsApp unha foto dunha señora, raiana na senectude, cun vestido ben colorido e uns rasgos que deixaban entrever a súa beleza cando nova. Acompañaban o retrato un interrogante: -Quen son??? e mais un aserto: -Mira que vos gustei... 

Deille unhas cantas voltas á imaxe, percibín que a tonalidade dos brancos cabelos apuntaban a alguén que fora loira e dei un nome: Brigitte Bardot.

En nada chegou a resposta en forma de foto, cos rostros dos catro compoñentes de The Mamas & the Papas, xunto co nome da, aínda bela, señora maior: Michelle Philips!!! Por aqueles días fixera oitenta anos.
A partir de aí comezou a funcionar a memoria e asociei Michelle Philips -que tomara ese apelido do seu home, John Phillips, tamén membro do grupo californiano- con Gene Clark, vocalista, pandeiretista, guitarrista e principal compositor -”I’ll Feel A Whole Lot Better” foi, tal vez, o seu tema máis recoñecido- de The Byrds, con quen, como é sabido, mantivo unha relación amorosa, aló polo 1966, que motivou a súa expulsión -durou poucos meses- do cuarteto. E tirando do fío da memoria visualicei cando na adolescencia escoitabamos -e bastante-, cancións de ambos os grupos anxelinos. Tanto na casa de Vicente, como nos guateques que organizabamos en diferentes lugares de Xuvia-Neda. Na casa familiar dos Araguas o material -aparello reprodutor e vinilos- aportábao el, mentres que nos guateques era habitual que o tocata portátil e os discos o levásemos meu irmá e máis eu, educados, como estabamos, na socialización das cousas, na praxe de compartir. Apenas recordo desperfectos, perdas ou substraccións, malia que había que  viaxar coas cousas no autobús.

Canto “California Dreamin’”, “Monday, Monday”, “Got A Feelin’”, “I Saw Her Again” -todas de Philips, como foron a maior parte dos temas que gravaron The Mamas & The Papas- e outro tanto de The Byrds, se ben aquí as máis exitosas foron cancións creadas ou gravadas por outros artistas, Bob Dylan e Pete Seeger nomeadamente: “Mr. Tambourine Man”, “Turn! Turn! Turn!”, “Spanish Harlem Incident”. Tempos aqueles, dos que pasaron case que sesenta anos.

Porque cousas así pasan, deixei de lado os novos temas dos Byrds. Cando menos non recordo ter ouvido naquela altura os que conforman o seu 3º LP: Fifth Dimension (1966). Nel atopamos un tema estremecedor que penso que a día de hoxe ten tanta ou máis actualidade que nunca. É a versión inglesa dun poema do turco Nâzım Hikmet -posiblemente o mellor poeta dese país no século XX-, un rexo militante comunista que, despois de longos anos de cadea, se viu despoxado da súa nacionalidade e morreu exiliado en Moscú. O poema titúlase “Kız Çocuğu”, que en inglés sería “The Girl Child”, mais que Jeanette Turner na súa tradución, para que, en 1961, a gravase Pete Seeger, titulou, “I Come and Stand at Every Door”. De aí tomárona The Byrds.

O poema, un duro, alegato contra a guerra, está posto en boca dunha cativiña das asasinadas en Hiroshima, que no remate manifesta: 

“Non pido nada para min / Porque estou morta, porque estou morta // Todo o que pido é pola paz / Que loites hoxe, que loites hoxe / Para que os nenos deste mundo / Poidan vivir e medrar, rir e xogar”.
Mais, por desgraza, nada diso está a acontecer. A inmensa maioría mira para outro lado.