Boto a vista atrás e véxome naquel momento infausto de ter que ir co meu primeiro destino definitivo para o Barco de Valdeorras. De entrada, debo recoñecelo, non resultou ser prato de bon gosto. De feito, funo adiando até o último instante, nunha inútil tentativa de querer evitar o imposíbel. Deixar a familia, adquirir un automóbil extra, procurar aloxamento, vivir nunha sorte de desterro. Estaba tan lonxe o Barco de Valdeorras! Mais semellaba que debía estar predestinado, pois dous irmáns meus tamén foran parar cos seus primeiros traballos á mesma vila. Un, por causa de Fenosa, outra, por causa da Consellaría de Educación, dando aulas no mesmo instituto ao que tamén fun eu dar despois, o IES Martaguisela, de 1999 a 2001. 
Para min, antes de partir para o Barco de Valdeorras, este era simplemente un lugar polo que pasaba o tren da liña Ferrol-Madrid, estaba bañado polo río Sil, producía o viño de Valdeorras e  posuía canteiras de pizarra. Entre dúas horas e media ou tres tardaba eu en regresar dependendo da cola que se formase en Fene coa autovía inacabada. Lembrareime sempre —fai parte xa do anecdotario— cando a min e á miña muller nos dixera un coñecido comerciante ferrolán de lenzaría como determinadas prendas íntimas femininas, do máis atrevidas por descontado, só podían valer para o Barco de Valdeorras, pois era sabida, dicía el, a abundancia de clubs de alterne que existen pola contorna. 
Non sei se isto poida vir asociado ao duro traballo da pizarra e ao escaso interese pola formación escolar: moitos rapaces abandonaban os estudos con 16 anos para ir á canteira arrancar lousa. Casaio, unha sorte de cidade sen lei, do municipio de Carballeda, e de que tanto se falaba, formigou desde entón na miña mente. 
O certo é que aquela infeliz aldea de montaña dera lugar ao nacemento das minas de volframio de Valborraz, explotadas pola Alemaña nazi e con numerosa man de obra presidaria: republicanos represaliados. Sería dedicada despois á explotación pizarreira que hoxe coñecemos, deficientemente comunicada, e transplantados todos os seus servizos para Sobradelo e para o Barco de Valdeorras, principalmente. 
Posúe un curioso topónimo o Barco de Valdeorras, acerca do cal, e a petición dun amigo, cheguei a escribir no periódico O Sil, e tamén sobre o Entroido, de tanto raizame nesta zona sueste de Galiza. As voces “Barco”, “Val” e “Orras” redúcense as tres a unha única idea: depresión por onde flúe unha corrente de auga. Así pois, e de xeito redundante, o capricho toponímico fixo converxer tres palabras de igual ou semellante sentido. “Barco” procedería do céltico *barc/*barg, e á súa vez da voz *bar, que significa depresión ou desnivel. Trataríase, xa que logo, da idea dunha concavidade, comunmente asociada a vales fluviais. Deste xeito, temos Barco á beira do río Ulla, El Barco, na provincia de Ávila e ao lado dun río, ou outro na Serra de Gredos, con valgadas de orixe glaciar. E o de “Orras” (pois “Val” xa é topónimo de por si transparente), que procedería do preindoeuropeo *or-r, co significado de val entre montañas, que dá lugar a topónimos como Orra(s), Órrea, Orreal, etc. 
Como ven, finalmente funme afacendo ao lugar e mesmo colléndolle cariño, xa que á parte do afamado viño, tan ben cantado por Florencio Delgado Gurriarán (“Casou don Godello / con dona Mencía / e van pór a casa / polo Val das Viñas”), a vida cultural desta vila cabeceira de comarca, é ben destacada. 
Deste modo, a intensa actividade cinematográfica do Cine Club Groucho Marx, xa iniciada a principio da década de oitenta, é do máis salientábel, con exhibicións, debates, xornadas, participación en festivais... Tamén o mosteiro de Xagoaza, agora das Bodegas Godeval, é un espazo cultural dedicado a exposicións de arte e eventos de carácter culinario. Sito na parroquia barquense do mesmo nome, alí naceu Lauro Olmo, coñecido dramaturgo en lingua española, e que deu nome ao outro dos institutos da localidade, ademais do Teatro Lauro Olmo, que é como se denomina a Casa da Cultura. 
Van alá os anos en que coñecín a un interesante relixioso, misioneiro do Sagrado Corazón de Xesús, en Guatemala desde 1961, Luis Gurriarán López. No instituto Martaguisela levábase a cabo unha actividade anual de recadación de fondos (non sei se aínda seguen con ela) para apadriñar unha persoa que puidese realizar estudos universitarios en favor da súa comunidade indíxena. En 1970, cen familias maias, encabezadas por este misioneiro, adentráronse a golpe de machete nun territorio virxe da selva. Fundaron Santa María de Tzejá. Pero chegaron as compañías petroleiras, tamén os guerrilleiros que combatían a ditadura, os soldados e os novos “donos”. E comezaron as mortes, a guerra, a fuxida a México. Todo isto me contou Luis Gurriarán, mentres xantabamos, naquel día que el viñera desde Guatemala para recadar fondos. Gurriarán, estraño e sonoro apelido, de orixe vasca sen dúbida, que me trouxo daquela a rememoración doutro Gurriarán, de Florencio Delgado Gurriarán. Se hei de ser sincero, non me lembro se lle preguntei se eran familia. É bonito crer que si, ademais de que este apelido está firmemente enraizado na comarca valdeorresa. 
Florencio Delgado Gurriarán, dígase de paso, foi solvente poeta da Xeración do 25. Un importante número de poemas podémolos adscribir á corrente hilozoísta, caracterizados pola representación dunha natureza que cobra vida humana, que estará personificada. En Bebedeira, xorde o gozo vivente da natureza, versos impregnados dun evidente animismo poético. Alén diso, son composicións coloristas, sonoras, cheas de rusticidade, de sorrisos das vendimas, de carácter báquico, unha poesía chea de alma e amor dedicada ao viño de Valdeorras.  
A súa fala caracterízase por ser enxebre e rica. N’O soño do guieiro, porén, hai poemas acordes ao tempo da guerra e  posguerra, sonetos dedicados a persoas asasinadas polos sublevados fascistas, de chamados á rebeldía, á defensa da nosa lingua... Lingua que tanto desexaba voltar a escoitar, ao seu regreso do exilio e non puido: “Miña Santa milagreira / que sopeache á Tarasca: / Fai que axiña voltar poda / ouvir, do meu pobo, as falas!”