Se mañá fixeramos unha enquisa para determinar as dez obras de arte máis importantes da historia, aquelas que serven de exemplo da beleza máis pura e a máis elevada mostra do espírito humano, dou por seguro que o “David” de Miguel Ángel se atoparía en posición moi destacada. 

O que pouca xente coñece é que, durante o seu traslado e instalación na praza máis senlleira da Florencia de 1504, a propia escultura, o artista e mais o seu equipo de operarios foron atacados a pedradas por un furioso “piquete” de mozos seguidores da familia Médici. A república viña de liberarse do dominio do famoso clan e aquel coloso de mármore era considerado unha provocación e un desafío ao seu poder.
Anos despois, o propio Miguel Ángel sufriu o acoso do cardeal Biagio de Cesana. O gran creador recibiu o encargo de pintar “O xuízo final” na frontal da Capela Sixtina e aquilo converteuse nun festival de partes íntimas ao descuberto. O relixioso, escandalizado, non paraba de acudir a Pablo III, Papa do momento, para se queixar daquela exhibición. Xa o fixera de igual forma anos antes co famoso teito no mesmo espazo, conseguindo que o artista tivera que pintar uns panos sobre os protagonistas. Miguel Ángel, furioso, representou o citado Biagio de Cesana no infierno, con orellas de burro e unha serpe mordéndolle os xenitais para a eternidade. Di a historia que este, ofendido, acudiu a Pablo III pedindo unha rectificación pero que o Papa, burlón, lle dixo que se fora no purgatorio aínda podería facer algo, pero que no inferno non tiña autoridade. 

O certo é, que malia a anécdota, no mesmo ano da morte do artista, 1564, unha igrexa xa metida en guerras relixiosas contra o protestantismo ordenou tapar aqueles penes e así o fixo un bo pintor, Danielle di Volterra, que tristemente para el pasaría á historia, entre burlas dos seus paisanos, por tal labor.

Máis cercano no tempo e o espazo, o noso Goya tivo unha interesante relación cun dos seus cadros, “Alegoría de la villa de Madrid”. Unha pintura que representa varias figuras como un anxo con trompeta, a fama, que sosteñen un lenzo ovalado. Sobre dito espazo hoxe pode lerse “DOS DE MAYO”. A realidade é que comezou a pintalo en 1809 e tratábase dunha imaxe a maior gloria de José I, irmán de Napoleón, nomeado rei durante a ocupación francesa. O retrato do monarca, co que o artista tiña certa confianza, ocupaba o lugar destacado da composición e así o fixo nun par de ocasións sendo substituído noutros dous momentos por unha representación da Constitución de Cádiz.

O pobre Goya apenas tiña tempo de seguir os vaivéns da “Guerra da Independencia” e os seus vencedores temporais. Cando todo rematou, chegou Fernando VI co seu absolutismo e acabouse a tontería. O xenial artista pintou o novo rei nun ambiente tenso, acabou exiliado en Francia e, bastantes anos despois da morte do creador e noutro xiro dos acontecementos, o cadro adquiriu o seu aspecto definitivo.
Os musulmáns de Sevilla non levantaron a Giralda como o campanario dunha catedral cristiá, e malia ese carácter puro ou neutral co que algunhas persoas pretenden castigar a arte, esta sempre foi un marabilloso instrumento de propaganda de ideas sometido, como ente vivo que é, aos vaivéns dos tempos políticos ou relixiosos. 

Os detractores da Lei de Memoria Histórica no noso Estado levan as mans á cabeza pensando que iso de borrar as exaltacións dun pasado doloroso é cousa da nosa época. Descoñecen que xa os gregos e, sobre todo, os romanos, o mundo clásico que é a base da nosa civilización, tiñan unha condena denominada por estes últimos como “damnatio memoriae”, que significa literalmente “condena da memoria”, e foi aplicada a multitude de persoeiros públicos e a un bo número de emperadores. Cando o Senado o decretaba sobre unha personalidade polas súas malas accións, dubidoso comportamento ou crimes contra a sociedade, todas as súas representacións en calquera formato –públicas e mesmo privadas– eran destruídas e calquera que tratase de dificultar tal labor era duramente castigado.

Recentemente, na nosa cidade volveuse debater no pleno sobre a permanencia ou non do busto de Juan Carlos I que preside a fachada do Concello. Ben, non vou eu iniciar aquí un xuízo moral sobre a figura representada –na opinión pública está o asunto–, mais o certo é que se trata dun espazo reservado para o xefe de Estado e, salvo que teñamos un evidente conflito institucional, ese lugar xa non lle corresponde ao “campechano”. Na votación, o goberno de Rey Varela impuxo as matemáticas... e queda gozando das vistas. Eu son republicano, respecten o gusto, e desde logo non son quen para dar consellos ao alcalde, pero coa que está a caer sería máis intelixente pola súa parte propoñer a súa substitución por un de Felipe VI. Como xa sei que moita xente utilizará a excusa de que hai cousas máis importantes nas que gastar o diñeiro, para salvar a cabeza de bronce do exilio indicar que con bastante menos da cuarta parte do que custa un concerto de Camela está o asunto solucionado para a miña desgraza.
Todo remata, menos o final, que é eterno.